Kolendra i zdrowie

Kolendra w kuchni, kolendra lekiem

Kolendra wywodzi się z krajów Bliskiego Wschodu i Morza Śródziemnego. Obecnie jest uprawiana m.in. w Chinach, Indiach, Pakistanie, Gruzji, Rosji, Argentynie, Europie Środkowej, Maroko, Etiopii i Syrii. W Polsce jest hodowana na plantacjach, czasem można spotkać ją też zdziczałą.

Kolendra (Coriandrum L. 1753) – rodzaj roślin (2 gatunki) z rodziny selerowatych - gatunkiem typowym jest Coriandrum sativum L (kolendra siewna). Wszystkie części tej rośliny są jadalne, jednak najczęściej używane w kuchni są jej przypominające natkę pietruszki liście oraz nasiona, nadające potrawom korzenny, ostry smak.

Kolendra roślina osiąga średnio pół metra wysokości (od 10 do nawet 90 cm). Jej liście mają delikatnie anyżowy zapach, natomiast nasiona są słodkie i posiadają pomarańczowo-cytrynowy aromat. W czasie kwitnienia na łodydze zauważyć można niewielkie białe lub różowe kwiaty. Owoce kolendry są kuliste i posiadają szarobrunatne zabarwienie. Kolendra należy do najstarszych roślin, które zaczął uprawiać człowiek. Była popularną przyprawą już w czasach starożytnych. Zioło to posiada 2 typy jasno-zielonych liści. Pierwszy to liście niżej rosnące, zębowatego kształtu przypominające liście pietruszki. Drugi typ to wyższe, koronkowe liście podobne do liści paproci oraz posiadające silniejszy zapach. Należy zaznaczyć, że smak i zapach kolendry siewnej jest mocny i ostry

Choć kolendrę stosuje się głównie jako przyprawą kuchenną (stanowi ważny składnik wielu mieszanek przyprawowych m.in. curry), od wielu lat ceniona jest także za swoje właściwości lecznicze. Ziele kolendry jest źródłem wielu cennych składników odżywczych. Jest bogate w antyoksydanty, minerały, takie jak wapń, sód, potas oraz witaminy – C, B1, B2 i PP.

Właściwości zdrowotne kolendry

Liście mają właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne. Pobudzają apetyt – stymulują wydzielanie soków żołądkowych i enzymów, a także działają tonizująco na żołądek. Z tych też powodów liście kolendry są często stosowane w diecie osób chorych na anoreksję. Są również zbawienne dla wątroby, wspomagają leczenie biegunki poprzez wywieranie korzystnego działania na jelita.

Kolendra zwiększa wydzielanie moczu oraz pomaga redukować gorączkę, pomocna w leczeniu chorób np. dur brzuszny.

Olejki zawarte w kolendrze nadają jej właściwości antyseptyczne i przeciwbakteryjne, które pomagają leczyć pleśniawki w jamie ustnej i odświeżać oddech, a także są korzystne w leczeniu egzemy, grzybic skóry i jej suchości. Witamina C, naturalne antyhistaminy i bioflawonoidy pomagają leczyć alergię.

Sok z liści kolendry zawiera żelazo oraz witaminy A, B1, B2 oraz C i jest uznawany za wspaniały dla skóry.

Kolendra jest znana z właściwości przeciwreumatycznych i przeciwartretycznych, dzięki którym pomaga redukować opuchliznę. Będąc bogatą w żelazo, kolendra pomaga leczyć anemię. Pomaga zredukować poziom depozytów cholesterolu w żyłach i ścianach tętnic, co czyni ją niezbędnym pokarmem dla zdrowia serca.

Kolendra pomaga zapobiegać starzeniu się organizmu oraz nowotworom, ze względu na bogactwo antyoksydantów, witaminy A, C oraz minerałów takich jak fosfor. Roślina ta wzmacnia również nasz system immunologiczny i pomaga zapobiegać chorobom infekcyjnym, takim jak na przykład zapalenie spojówek.

Olejek eteryczny pozyskiwany z nasion (owoców) kolendry jest znany ze swoich właściwości przeciwbakteryjnych. Pomaga zwalczać patogeny, takie jak, m.in.: gronkowiec złocisty Staphylococcus aureus, laseczka sienna Bacillus subtilis, pałeczka ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa i odmieniec pospolity Proteus vulgaris.

Kolendra stymuluje gruczoły wydzielania wewnętrznego, przez co pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu trzustki. Olej pochodzący z suszonych owoców kolendry pomaga walczyć ze zmęczeniem i sennością.

Liście kolendry siewnej mają zdolność wiązania toksycznych metali ciężkich i usuwania ich z organizmu - pisał o tym w 1995 roku na łamach pisma Acupuncture & Electro-Therapeutics Research badacz, dr Yoshiaki Omura. Zauważył on, że po spożyciu zupy, która zawierała kolendre, pacjenci wydalili z moczem więcej rtęci. Spożywanie kolendry zwiększyło również wydalanie z moczem ołowiu i aluminium.

Jak używać kolendry w kuchni?

Karol Okrasa największy promotor kolendry w Polsce!

Zioło jest podstawą w kuchni azjatyckiej, meksykańskiej, południowo-amerykańskiej, wschodnio-hinduskiej. Dzięki Karolowi Okrasie również w kuchni polskiej. Młode, świeże zioło może być dodawane do sałatek, potraw z ryb oraz zup. Kolendra jest podstawowym składnikiem salsy, sosu pomidorowego. Można dodać kolendrę siewną do potraw z tuńczyka, kraba, łososia, krewetek. Zioło to świetnie nadaje się do wszelkich potraw z baraniny lub wieprzowiny, gotowanej fasoli, smażonego ryżu, do potraw z drobiu.

Nasiona kolendry siewnej są podstawowym składnikiem w ostrej przyprawie kuchennej zwanej curry powder. W Indiach, nasiona kolendry siewnej są często lekko podpiekane przed ich zmieleniem w celu podwyższenia ich smaku podobnego do curry. W kuchni środkowo-wschodniej, kolendra siewna jest szeroko stosowana do potraw mięsnych oraz duszonych.

Nasiona zioła, zarówno zmielone jak w całości, są dodawane do kiszonek, zup, sosów, owocowych deserów takich jak duszone jabłka czy śliwki, do wszystkich rodzajów potraw mięsnych. Nasiona kolendry mogą być dodawane do grzanego wina w celu wyeksponowania ciepłego, letniego smaku.

Korzenie kolendry siewnej można gotować (styl tajlandzki) w celu nadania smaku zupom oraz potrawom z kurczaka. Pachnące nasiona kolendry siewnej są składnikiem potpourri jak również pachnących saszetek.

Uwaga! Świeże liście kolendry zawsze należy dodawać pod koniec gotowania, ponieważ długie narażenie na wysoką temperaturę obniża ich walory zdrowotne i smakowe.

Uprawa kolendry - kolendra na działce lub w ogrodzie

W Polsce,  dla celów  leczniczych uprawia  się najczęściej botaniczną odmianę  drobnoowocową o masie 1000 owoców 3,5 g, zawierających 0,8-1,6% olejku oraz w mniejszym stopniu odmianę wielkoowocową, o  masie 1000 owoców 7 - 8 g i zawartości olejku 0,2-0,6%.

Ponieważ kolendra rośnie bardzo wolno, zbiory możliwe są dopiero późnym latem. Lubi miejsca nasłonecznione z pulchną glebą, dużą z zawartością wapnia. Gleba powinna być lekka i ciepła, nie może być wilgotna i kwaśna. Kolendrę siewną rozmnaża się wyłącznie z nasion wysiewanych wczesną wiosną (do połowy kwietnia) bezpośrednio do gruntu w przygotowane wcześniej rowki głębokości 1–1,5 cm, w rzędach oddalonych od siebie o około 30 cm. Nasiona kiełkują po około dwóch tygodniach. Grządki z kolendrą należy systematycznie odchwaszczać i spulchniać, obficie podlewać!

Owoce kolendry zbiera się na przełomie lipca i sierpnia. Ponieważ dojrzewanie owoców kolendry jest nierównomierne, zbiór rozpoczyna się, gdy pierwsze owoce staną się jasnobrunatne, a pozostałe są zaróżowione. Kolendrę zbiera się w dzień pogodny, rano lub wieczorem, ścinając łodygi ostrym nożem i ostrożnie wiążąc w niewielkie snopki, a potem suszy.

Kolendrę da się hodować w doniczkach.